Podstawa prawna obowiązku zachowania tajemnicy przez notariusza
Tajemnica notarialna uregulowana jest w ustawie Prawo o notariacie. Zgodnie z art. 18 tej ustawy notariusz jest obowiązany zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności notarialne. Obowiązek zachowania tajemnicy trwa także po odwołaniu notariusza. Obowiązek zachowania tajemnicy ustaje, gdy notariusz składa zeznania jako świadek przed sądem, chyba że ujawnienie tajemnicy zagraża dobru państwa albo ważnemu interesowi prywatnemu. W tych wypadkach od obowiązku zachowania tajemnicy może zwolnić notariusza Minister Sprawiedliwości.
Obok ustawy, również Kodeks Etyki Zawodu Notariusza zawiera definicję tajemnicy notarialnej. Zgodnie z § 6, podstawowymi zasadami obowiązującymi notariusza są:
- uczciwość
- rzetelność
- niezależność
- bezstronność
- zachowanie tajemnicy zawodowej
Zachowanie tajemnicy zawodowej stanowi podstawowy obowiązek etyczny notariusza jako powiernika swoich klientów.
Zakres informacji objętych tajemnicą notarialną
Notariusz mocą ustawy zobowiązany jest zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności notarialne. Tajemnicą objęte są nie tylko wiadomości powzięte podczas wykonywania czynności, ale również inne zdarzenia, jakie towarzyszyły tej czynności, również wtedy gdy z jakichś powodów nie doszło do dokonania tej czynności. Tajemnica obejmuje nie tylko treść czynności, ale także fakt jej dokonania lub niedokonania, a także informacje i związane z nimi wypowiedzi stron czynności, ich pełnomocników i świadków. Obowiązek zachowania tajemnicy jest nieograniczony w czasie i trwa nadal, jeżeli notariusz przestał pełnić funkcję.
Poza zakresem tajemnicy zawodowej pozostają dokumenty finansowe związane ze świadczeniem pomocy prawnej. Notariusz nie może odmówić zeznań skarbowych, zasłaniając się tajemnicą zawodową. Podobnie, obowiązek zachowania tajemnicy nie dotyczy informacji udostępnianych na podstawie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu prania pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Przepisy te nakładają na notariusza obowiązek ujawnienia i zgłoszenia Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej wszelkich podejrzanych transakcji. Ponadto na bazie tej ustawy notariusz – w przypadku przeprowadzania transakcji, której równowartość przekracza 15000 EUR – obowiązany jest zarejestrować taką transakcję.
Przepisy o tajemnicy zawodowej notariuszy dotyczą wszystkich członków korporacji, a więc odnoszą się do notariuszy, asesorów notarialnych, notariuszy niewykonujących zawodu oraz aplikantów notarialnych.