Fundacja rodzinna to nowe pojęcie w polskim ustawodawstwie. Po wpisaniu fundacji do rejestru uzyskuje ona osobowość prawną. Fundacja rodzinna ma na celu zapewnienie stabilnego funkcjonowania firmy rodzinnej po śmierci właściciela w perspektywie dłuższej niż jedno pokolenie. W odróżnieniu od sukcesji, fundacja rodzinna ma zapewnić ciągłość trwania firmy rodzinnej przez kilka pokoleń.
14 grudnia 2022 Sejm przyjął długo oczekiwaną ustawę o fundacji rodzinnej, zapewniającą korzystne reguły dziedziczenia majątku, a 26 stycznia br. przyjął większość poprawek Senatu do tej ustawy. W ustawie uwzględniono zgłaszane przez przedstawicieli firm rodzinnych ulgi podatkowe i złagodzono reguły zachowku. Zdaniem ekspertów powstanie fundacji rodzinnej będzie szansą na rozwiązanie problemu dziedziczenia rodzinnych firm.
Dzięki wprowadzeniu ustawy o fundacji rodzinnej możliwe będzie skuteczniejsze zarządzanie majątkiem firmy rodzinnej i jego ochrona zgodnie z określoną w statucie fundacji wolą fundatora. Dzięki zatwierdzonym przepisom majątek firmy rodzinnej zostanie zatrzymany w jednych rękach, co przyczyni się do możliwości rozwoju firmy w kolejnych pokoleniach.
Czemu ma służyć fundacja rodzinna?
Podstawowym celem ustawy jest umożliwienie zachowania majątku firm rodzinnych. Wiele takich firm, założonych kilkanaście lub kilkadziesiąt lat temu dobrze funkcjonuje, jednak założyciele tych firm są obecnie w podeszłym wieku i przechodząc na emeryturę, chcą przekazać firmę w dobre ręce, by dalej dobrze funkcjonowały. Do niedawna było to utrudnione, ponieważ ustawowi spadkobiercy nie zawsze chcą i umieją prowadzić wyspecjalizowaną w jakiejś branży firmę. Ponadto przepisy dotyczące zachowku mogą upoważniać niektórych spadkobierców do bezwzględnego domagania się części majątku dziedziczonej firmy. Grozi to rozdrobnieniem własności firmy, rozbieżnością celów poszczególnych spadkobierców, a co za tym idzie dezintegracją i niejednolitością wizji dalszego prowadzeniu interesu.
Dlatego właśnie wprowadzono pojęcie fundacji rodzinnej. Założona przez fundatora (zwykle założyciela firmy rodzinnej) fundacja rodzinna ma posiadać osobowość prawną, ma zarządzać majątkiem dziedziczonej firmy, realizować założenia prowadzenia firmy rodzinnej określone przez założyciela (fundatora), ponadto ma zapewnić fundusze na edukację przyszłych właścicieli.
Jak założyć fundację rodzinną?
Pierwszym krokiem jest złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie. Następnie należy sporządzić statut fundacji rodzinnej zawierający reguły działania fundacji rodzinnej. Kolejnym krokiem jest przekazanie majątku na fundusz założycielski (co najmniej 100 000 zł). Podmiot, który powstanie po wpisie do rejestru uzyska osobowość prawną. Fundacja rodzinna staje się jedynym właścicielem majątku, którym będzie samodzielnie zarządzać i wykorzystywać na cele określone przez fundatora.