Dnia 18 października 2015 roku weszły w życie przepisy zmieniające prawo spadkowe. Zmiana jest bardzo ważna, ponieważ wzmocnienia ochronę spadkobierców przed dziedziczeniem długów spadkowych. Nowe przepisy chronią spadkobierców przed obciążeniem nie swoimi długami, których istnienia niejednokrotnie nie są świadomi. Od tej pory dziedziczenie długów po zmarłym, które przekraczają pozyskany w drodze dziedziczenia majątek, jest w zasadzie niemożliwe. Zasadą jest przyjęcie spadku z tzw. dobrodziejstwem inwentarza, a nie jak było do tej pory dziedziczenie wprost.
Podstawowa różnica polega na stopniu odpowiedzialności spadkobiercy za potencjalne długi spadkowe. Przy dziedziczeniu wprost spadkobierca przyjmuje cały spadek (aktywa i pasywa) i staje się odpowiedzialny całym swoim majątkiem za wszystkie potencjalne długi spadkowe. Dziedziczenie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ogranicza odpowiedzialność za ewentualne zobowiązania tylko do wysokości wartości aktywów spadku.
Dla spadkobierców jest to rozwiązanie zdecydowanie korzystniejsze. W terminie 6 miesięcy od chwili pozyskania informacji o spadku, spadkobierca powinien złożyć w sądzie spadku lub przed notariuszem oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Sześciomiesięczny termin istniał już we wcześniejszych przepisach i nie został zmieniony. Istotną zmianą jednak jest to, że na bazie poprzednich przepisów niezłożenie oświadczenia było jednoznaczne z przyjęciem spadku wprost, natomiast zgodnie z przepisami, które zaczęły obowiązywać 18 października, w razie niezłożenia oświadczenia, spadkobiercy przyjmą spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Odpowiedzialność za ewentualne długi spadkowe będzie ograniczona tylko do wartości otrzymanego majątku. Nowe przepisy chronią spadkobierców przed ponoszeniem pełnej odpowiedzialności za długi spadkowe.
Do dnia 18 października 2015 r., w przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, jedynym dokumentem, z którego wynika granica górnej odpowiedzialności za długi spadkowe był spis inwentarza. Uzyskanie spisu inwentarza wiązało się z koniecznością złożenia wniosku do sądu i uzyskania postanowienia. Wniosek o wydanie takiego postanowienia mógł złożyć spadkobierca, osoba uprawniona do zachowku oraz wierzyciel spadku. Ponadto spis inwentarza mógł być do tej pory sporządzony jedynie przez komornika i było to dość kosztowne, ponieważ komornik pobierał opłatę stałą wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę pracy komornika. Opłata mogła wynosić od ok. 400 zł do nawet kilku tysięcy w sytuacji, gdy np. w skład przyjętego spadku wchodzi nieruchomość, a jej wyceny może dokonać tylko biegły sądowy. Od 18 października 2015 r., dla spadków otwartych po tym dniu spadkobierca, zapisobierca windykacyjny i wykonawca testamentu mogą przygotować prywatny wykaz inwentarza.
Wykaz inwentarza można sporządzić samodzielnie na dedykowanym formularzu lub u notariusza, który przygotuje protokół w formie aktu notarialnego. Formularze dostępne są w sądach rejonowych, sądach okręgowych i ich wydziałach zamiejscowych oraz na stronach internetowych tych sądów.
W wykazie inwentarza spadkobierca, zapisobierca windykacyjny i wykonawca testamentu powinien ujawnić przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisu windykacyjnego, z podaniem ich wartości według stanu i ceny z chwili otwarcia spadku, a także ujawnić długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku. Kolejnym udogodnieniem jest fakt, że przy sporządzaniu wykazu inwentarza nie ma potrzeby powoływania biegłego. Spadkobierca, zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu sami określą wartość przedmiotów i wysokość długów.
W przypadku zlecenie notariuszowi sporządzenia wykazu inwentarza w postaci protokołu notarialnego, notariusz przesyła protokół do sądu spadku, który na stronie internetowej sądu umieszcza ogłoszenie o złożeniu wykazu inwentarza. Za sporządzenie wykazu inwentarza notariusz pobiera wynagrodzenie w wysokości 200 zł powiększone o 23% podatku VAT.
Informacja prasowa z dnia 15 października 2015 „Większa ochrona spadkobierców przed dziedziczeniem długów spadkowych” r. http://krn.org.pl/2465/